Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja we Fromborku – gotycki kościół we Fromborku przy ul....

Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja we Fromborku – gotycki kościół we Fromborku przy ul. Katedralnej 8, zbudowany w latach 1329–1388 jako trójnawowa bezwieżowa hala z wydłużonym prosto zamkniętym prezbiterium. Powstała na ufortyfikowanym wzgórzu (obecnie Wzgórze Katedralne), w miejscu dawnej drewnianej świątyni, pełniącej wcześniej rolę katedry. Miejsce pochówku Mikołaja Kopernika (1543).

16 września 1994 obiekt został wpisany na listę pomników historii[3]. Bazylika udostępniana jest zwiedzającym przez Muzeum Pomnika Historii Frombork Zespół Katedralny. Odbywają się w niej kolejne edycje Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Organowej we Fromborku.

Pierwsza drewniana katedra wybudowana została w 1288. Posiadała tytuł Ecclesia Warmiensis, czyli była głównym kościołem diecezjalnym. Obecna trójnawowa bezwieżowa hala z wydłużonym prosto zamkniętym prezbiterium została zbudowana w latach 1329–1388, ma długość 90 m i wysokość 16,5 m. Pod koniec XVI w. dobudowano strzelistą renesansową sygnaturkę, a w 1638 umieszczono zegar kościelny. Na początku XVIII w. dodano od strony północnej trójprzęsłową przybudówkę, do głównego wejścia dobudowano kruchtę z bogato zdobionym portalem. W latach 1887–1891 przeprowadzono gruntowną renowację wnętrza, które uzyskało obecny wygląd. Powstała wówczas polichromia, której autorem był Justus Bornowski z Elbląga.

Przed rokiem 1448 powstała oktagonalna wieża artyleryjska magna turris. Był to kluczowy punkt obronny najbardziej zagrożonego,...

Przed rokiem 1448 powstała oktagonalna wieża artyleryjska magna turris. Był to kluczowy punkt obronny najbardziej zagrożonego, płaskiego przedpola i głównego dojazdu do warowni. W 1448 roku, za rządów biskupa Franciszka Kuschmalza (1424-1457), wybudowano na niej dzwonnicę i zwieszono duży dzwon. Ta konstrukcja popadła w ruinę i w latach 1683-85 została zastąpiona dzwonnicą w obecnym kształcie.

W roku 1945 w czasie działań wojennych wieża została zniszczona. Jej odbudowa w latach 1968-72 jest uznawana za jedną z lepszych powojennych realizacji konserwatorskich w Polsce.

Wieża Radziejowskiego jest udostępniana do zwiedzania. Z tarasu widokowego roztacza się widok na Frombork i okolicę z Zalewem Wiślanym. We wnętrzu wieży zawieszone jest wahadło Foucaulta, a surowe mury stanowią tło do wystaw sztuki. W przyziemiu jest planetarium.

Budynek powstał w latach 1844-1845, w okresie rządów biskupa Józefa Ambrożego Geritza. Projekt pałacowego założenia wykonał...

Budynek powstał w latach 1844-1845, w okresie rządów biskupa Józefa Ambrożego Geritza. Projekt pałacowego założenia wykonał braniewski inspektor budowlany - August Bertram, zaś samymi pracami kierował mistrz budowlany Dominski.

Pałac wzniesiony z cegły na planie prostokąta, w stylu neogotyckim zyskał oszczędną w detalu elewację od strony zachodniej, dwukondygnacyjną bryłę, wysoką piwnicę i dwuspadowy dach. W centrum usytuowano sień i klatkę schodową wiodącą na piętro mieszczące główne pomieszczenia reprezentacyjne - ozdobione boazerią, dekoracyjnymi piecami i witrażowymi oknami. Na parterze (poza pomieszczeniami mieszkalnymi) umieszczono kaplicę biskupią - o wystroju neogotyckim. Od strony wschodniej zaprojektowano również rozległy park. Projekt ów - autorstwa Hummlera z Elbląga - zrealizowano w roku 1846, komponując założenie ozdobione kwiatami, ozdobnymi krzewami i egzotycznymi gatunkami roślin.

Od roku 1945 Nowy Pałac Biskupi pełni funkcję katedralnej plebani. Obecnie część pomieszczeń pałacowych: Salon Kredensowy, Salon Niebieski, Salon Kominkowy, Biblioteka, Gabinet i Salon Papieża Grzegorza przygotowywana jest do celów muzealnych by zaprezentować zwiedzającym historię pałacu i jego mieszkańców.

Wraz z zagospodarowaniem terenu wokół pałacu na podwórzu wybudowano stajnię, a przed bramą wjazdową ustawiono w roku 1894...

Wraz z zagospodarowaniem terenu wokół pałacu na podwórzu wybudowano stajnię, a przed bramą wjazdową ustawiono w roku 1894 neogotycką, kamienną kapliczkę św. Józefa. Od strony wschodniej zaprojektowano również rozległy park. Projekt - autorstwa Hummlera z Elbląga - zrealizowano w roku 1846, komponując założenie ozdobione kwiatami, ozdobnymi krzewami i egzotycznymi gatunkami roślin. Nowo skomponowany ogród, tworzący z bryłą pałacu odrębną przestrzeń, w pewnym sensie korespondował z zewnętrznymi fromborskimi kanoniami, które również posiadały własne ogrody.

W roku 2020 zakończyła się rewitalizacja budynku wozowni, przed którą nowa rola. W budynku urządzono galerię, salę spotkań oraz pracownie. Od tej pory będzie to miejsce twórczej pracy dla artystów i adeptów sztuki i różnych rzemiosł.

W wozowni zostały zorganizowane pracownie artystyczne plastyczna i batiku, rzeźbiarsko-garncarska, muzyczna, fotograficzna i grafiki komputerowej. "Wozownia Sztuk" jest miejscem spotkań, gdzie człowiek może doświadczyć drugiego człowieka. Gdzie możliwe jest obcowanie z innymi, z ich bogactwem ducha, z kulturą i sztuką. To miejsce łączące przeszłość i teraźniejszość. Zapraszamy do odwiedzenia galerii i sprawdzania harmonogramu wydarzeń.

Od 2004 r. podejmowane były próby odnalezienia grobu Kopernika w archikatedrze we Fromborku przez zespół prof. Jerzego Gąssowskiego...

Od 2004 r. podejmowane były próby odnalezienia grobu Kopernika w archikatedrze we Fromborku przez zespół prof. Jerzego Gąssowskiego oraz pracowników Instytutu Antropologii i Archeologii Wyższej Szkoły Humanistycznej w Pułtusku[93]. Zespół opierał się na zmodyfikowanej przez olsztyńskiego historyka – dr. Jerzego Sikorskiego teorii niemieckiego badacza dziejów Kopernika – Leopolda Prowego, który zwrócił uwagę, że do XVIII wieku obowiązywał zwyczaj oddawania kanonikom pod dożywotnią opiekę poszczególnych ołtarzy w katedrze, pod którymi spoczywali po śmierci[93]. Kopernik był kanonikiem fromborskiej katedry, z dokumentów pisanych wynikało, że jego pieczy powierzono drugi ołtarz w nawie południowej. W kalkulacjach Prowego ołtarz Kopernika miał być w nawie południowej przy drugim filarze od głównego wejścia.

W świetle studiów prof. Sikorskiego Prowy pomylił się i w niewłaściwy sposób liczył on kolejność ołtarzy: należało liczyć od strony prezbiterium. Dlatego pod tym ołtarzem prowadzone były wykopaliska w 2004 r. Wtedy odkryto tam kilka grobów z różnych epok, ale w żadnym nie zidentyfikowano kości astronoma. Kontynuacja badań przy tym samym ołtarzu w 2005 r. doprowadziła do odnalezieniem szkieletu, który mógł należeć do Kopernika, gdyż m.in. określono wiek zmarłego na 60–70 lat

Potwierdzenie autentyczności odnalezionej czaszki początkowo zamierzano uzyskać dzięki zbadaniu DNA biskupa warmińskiego i zarazem wuja astronoma Łukasza Watzenrodego lub innych jego krewnych, jednak miejsca ich pochówków są nieznane. Ostatecznie pozytywna identyfikacja szczątków Kopernika stała się możliwa w 2008 r. dzięki należącej do astronoma księdze Stöfflera, którą po potopie Szwedzi zrabowali, a obecnie jest w muzeum w Uppsali. Materiał genetyczny pobrany z kilku włosów znalezionych w księdze w dwóch okazał się identyczny z materiałem genetycznym osoby, której szczątki odnaleziono w katedrze fromborskiej.

22 maja 2010 w bazylice katedralnej odbyła się ponowna ceremonia pogrzebowa Mikołaja Kopernika.

Stare organy wywiezione zostały przez Szwedów w czasie wojny polsko-szwedzkiej. Kapituła warmińska 29 lutego 1683 zawarła umowę z...

Stare organy wywiezione zostały przez Szwedów w czasie wojny polsko-szwedzkiej. Kapituła warmińska 29 lutego 1683 zawarła umowę z organomistrzem Danielem Nitrowskim z Gdańska, na wykonanie nowych organów. Kontrakt został zrealizowany w 1684, a w 1685 zyskały one barokową dekorację malarską wykonaną przez Jerzego Pipera z Lidzbarka Warmińskiego.

W roku 1934, po licznych przebudowach organów Nitrowskiego, zdecydowano o remoncie instrumentu. Organmistrz E. Kemper zdecydował się jednak na budowę nowych organów o trakturze elektropneumatycznej z wiatrownicami systemu woreczkowo–wentylowego. Piękny barokowy prospekt postanowiono zachować. Organy Kempera okazały się rozmiarami znacznie większe od instrumentu Nitrowskiego: posiadały 43 głosy rozmieszczone także poza szafą organową. Stół gry połączono elektrycznie z organami i umieszczono go na posadzce katedry. W tym czasie Kemper wybudował również 13-głosowe organy chórowe, również połączone elektrycznie ze stołem gry, wspólnym dla obu instrumentów.

Podczas II wojny światowej organy zostały zniszczone. W 1946 opiekę nad katedrą fromborską przejęli księża Salezjanie. W 1960 ks. Józef Sianko, salezjanin metodą gospodarczą doprowadził oba instrumenty katedralne do stanu używalności. Pod koniec lat 70. XX w. pod nadzorem i według projektu prof. Jana Jargonia z Krakowa firma Kamińskich z Warszawy dokonała przeszeregowania dyspozycji, niektóre głosy wymieniono na inne, wykonane z wartościowszych materiałów. W tym czasie firma Kamińskich dobudowała do organów głównych dodatkową sekcję Brustwerku o 7 głosach, sterowaną IV manuałem oraz dzwony rurowe sterowane III manuałem, a organy chórowe zostały powiększone z 13 do 16 głosów. W ten sposób osiągnięto 66 głosową dyspozycję głosową. Z okazji świąt Bożego Narodzenia 2013 organy otrzymały odnowioną klawiaturę pedałową oraz nową ławkę z możliwością regulacji wysokości siedzenia.

Poliptyk fromborski, wykonany pierwotnie jako ołtarz główny, znajduje się obecnie w północnej nawie katedry. Powstał w 1504 r. w...

Poliptyk fromborski, wykonany pierwotnie jako ołtarz główny, znajduje się obecnie w północnej nawie katedry. Powstał w 1504 r. w Toruniu na zamówienie biskupa warmińskiego Łukasza Watzenrode. Wykonanie ołtarza zostało sfinansowane ze środków poprzedniego biskupa warmińskiego Mikołaja Tungena. Konsekracja ołtarza we Fromborku nastąpiła w 1509 r. W centralnej części ołtarza znajduje się figura Marii z Dzieciątkiem w otoczeniu Ojców Kościoła.

Na skrzydłach wewnętrznych przedstawiono sceny maryjne, na skrzydłach zewnętrznych pasyjne. Forma ołtarza wskazuje, iż powstał on w środowisku toruńskim znajdującym się pod wpływem norymberskim. Jego forma oddziaływała na płaskorzeźbę z Pokłonem Trzech Króli z Kolna koło Reszla.

W wieży Radziejowskiego jest przyrząd służący pokazaniu i udowodnieniu ruchu obrotowego Ziemi. Nazwa pochodzi od nazwiska francuskiego...

W wieży Radziejowskiego jest przyrząd służący pokazaniu i udowodnieniu ruchu obrotowego Ziemi. Nazwa pochodzi od nazwiska francuskiego fizyka J. B. L. Foucaulta, który pierwszy wykonał to doświadczenie. Uwzględnił on znany w fizyce fakt, że płaszczyzna wahań wahadła nie ulega zmianie w przestrzeni. Gdyby więc Ziemia była nieruchoma, wahadło dokonywałoby swych wahań w płaszczyźnie nie zmieniającej swego położenia względem powierzchni Ziemi.

Długość linki stalowej fromborskiego wahadła wynosi 28 m, a czas potrzebny na pełny obrót płaszczyzny wahań wahadła w doświadczeniu Foucaulta wynosi około 29h30min.